ABŞ-ın ali siyasi rəhbərliyi Putinin Ukraynaya hücum planlarından 2021-ci ilin oktyabrında xəbər tutub. Bu barədə məlumat "The Washington Post"-un geniş araşdırmasında yer alıb.
ABŞ kəşfiyyatı, hərbi və diplomatik liderləri prezident Co Bayden və vitse-prezident Kamala Harrisə peyk şəkilləri, ələ keçirilmiş söhbətlər və Rusiyanın işğalı planlarını ortaya qoyan mənbələrdən məlumatlar olan hesabat təqdim ediblər. Nəşr iddia edir ki, o vaxta qədər sərhədi keçmək və hücum üçün hər şey artıq hazır idi.
Digər ölkələrin ABŞ-ın kəşfiyyat məlumatlarına reaksiyaları
WP işğalın motivlərindən biri kimi “Putin üçün fürsət pəncərəsinin bağlanmasını” göstərir: Ukrayna Aİ və NATO ilə yaxınlaşır və 69 yaşlı Putinin özünü Avrasiyada Rusiyanın nəzarətini bərpa edən bir siyasətçi kimi təsdiq etməyə çox vaxtı yoxdur.
Qəzetin yazdığına görə, ABŞ və Avropa Rusiyaya müqavimət göstərmək iqtidarında deyil: Bayden administrasiyası 2021-ci ildə ordunun Əfqanıstandan “uğursuz geri çəkilməsi” və ölkənin Talibana dərhal təslim edilməsi ilə alçalıb. Merkel istefa verdi və hakimiyyəti sınanmamış varisə təslim etdi. Makron ölkədə artan mühafizəkarlıqla mübarizə aparır və Britaniya "Brexit"-dən sonra iqtisadi böhran içindədir. Qəzet yazır ki, eyni zamanda Avropa koronavirusla mübarizəni davam etdirir və Rusiyanın enerji resurslarından həddən artıq asılıdır.
Baydenə təqdim edilən kəşfiyyat məlumatlarından bəlli olub ki, Rusiya tərəfi üç-dörd günə Kiyevin süqutuna ümid edir. WP-nin məlumatına görə, administrasiya Ukrayna paytaxtının ələ keçirilməsi ilə bağlı mübahisə etməyib - onlar təkcə bunun baş tutacağı zamanla razılaşmayıblar.
ABŞ Putin, Patruşev, Lavrova və bu işə yaramayanda Zelenskiyə danışıqlar üçün nümayəndələr göndərib. Araşdırmanın mətninə əsasən, bu məlumat Ukrayna prezidentinə spekulyativ görünüb, çünki Rusiya ordusu əvvəllər də analoji “hiylə”lərə əl atıb. Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kulebanın nəşrə verdiyi məlumata görə, Birləşmiş Ştatlar yaxınlaşan işğalla bağlı informasiyaları yoxlayacaq çox az xüsusi kəşfiyyat məlumatı ötürüb. Belə bir məlumat genişmiqyaslı müharibənin başlamasına cəmi dörd-beş gün qalmış gəlib.
Noyabrın ortalarında NATO-nun daimi üzvü olan ölkələrdən ibarət Şimali Atlantika Şurası ABŞ kəşfiyyatının rəhbəri Avril Haynsdan Ukraynaya hücum planlarını öyrənib. Bəzi nümayəndələr buna son dərəcə şübhə ilə yanaşıblar: Amerika kəşfiyyatı peşəkar dairələrdə etibarlı mənbə hesab edilmir. Təhlükə yalnız “Rusiyanın niyyətindən həmişə narahat olan” Böyük Britaniya və Baltikyanı ölkələr tərəfindən ciddi qəbul edilib.
“Washington Post” iddia edir ki, hətta Makron və Merkel kimi Avropa liderləri də Putinin “belə irrasional addım atacağına” və Ukraynanı işğal edəcəyinə inana bilməyib, Ukraynada baş verənləri də anlamayıblar.
Xarici işlər naziri Dmitri Kuleba deyir: "Özünüzü bizim yerimizə qoyun. Bir tərəfdən ABŞ sizə tamamilə ağlasığmaz bir şey deyir, digərləri isə gözlərini qırparaq deyirlər ki, bu, baş verə biləcək bir şey deyil. Bu böyüklükdə müharibə ilə üzləşəcəyimizə inana bilmirdim. Dizə raket hücumlarının olacağını israrla və inamla söyləyən yeganə ölkə ABŞ-dır. Digərləri müharibənin mümkün olduğuna, amma bunun əsasən Ukraynanın şərqində lokal münaqişə ola biləcəyinə inanırdılar".
ABŞ müharibənin qarşısını necə almağa çalışdı?
ABŞ Rusiyanın mümkün münaqişənin diplomatik yolla həllində maraqlı olmadığını anlayıb və Avropadakı hərbi kontingentini - 74 mindən 100 min nəfərə, dörd eskadrilyadan 12-yə və beşdən 26 gəmiyə qədər artırıb. Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin icazəsi ilə Ukrayna hərbçiləri ilə Avropadakı ABŞ qoşunlarının Avropa komandanlığı arasında birbaşa əlaqə xətti yaradılıb.
Həmçinin, Bayden administrasiyası Putini işğal etmək üçün bəhanədən məhrum etmək məqsədilə xeyli sayda məxfi məlumatı açıqlamaq qərarına gəlib. Xüsusən də Amerika kəşfiyyatı “yad bayraq altında” planlaşdırılmış əməliyyatları, sanki Ukraynanın özü işğala başladığını göstərən təxribatları aşkar edib. Dünya həmçinin Rusiyanın qərb sərhədində qoşunların yığılmasının real miqyasını da öyrənib - əməliyyata 175 minə qədər hərbi qulluqçudan ibarət 100 batalyon-taktiki qrup cəlb edilməli idi.
Yanvarın 12-də Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Berns Zelenskiyə Rusiyanın planları barədə danışıb. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin məlumatına görə, Rusiya hərbçiləri Kiyevə zərbələr endirməyi, Qostomelə eniş etməyi, paytaxtı blokadaya almağı və mövcud diversiya qruplarının köməyi ilə ölkənin ali rəhbərliyini sui-qəsd yolu ilə ölkədən çıxarmağı planlaşdırırdı. Zelenskinin özü və ailəsi üçün həyati təhlükəyə baxmayaraq, Ukrayna prezidenti digər liderlərlə birlikdə Kiyevi tərk etməkdən imtina edib.
"Ukraynalılara [hücum haqqında] məlumat versəydik, ruslar bizi üç gün ərzində işğal edərdi", - Zelenski deyir. "Biz doğru hiss etmişdik: İşğaldan əvvəl insanların arasında xaos yaratsaq, Rusiya bizi udacaq". O əlavə edir ki, ukraynalılar ölkəni tərk edib pullarını çıxarmağa başlasaydılar, bu, Putinə yumşaq təslim olmağa səbəb olacaq ölümcül qantökülməsinə çevriləcəkdi.
Lavrov və Şoyqu Ukraynanı işğal etmək planları ilə bağlı sualları necə cavablandırıblar
21 yanvar 2022-ci ildə Cenevrədə Rusiya və ABŞ xarici işlər nazirləri Lavrov və Blinken arasında görüş keçirilib. “Washington Post” bunu belə təsvir edir: guya uğursuz danışıqlardan sonra Blinken Lavrovu bir dəqiqə tək qalmağa dəvət edib və baş verənlərin səbəblərini soruşub – “Bu, doğrudanmı NATO-nun fəaliyyətindən narahatlıqdır, yoxsa Putinin Ukraynanın Rusiyaya məxsus olması ilə bağlı messian inancı varmı? ." Qəzet yazır ki, Lavrov səssizcə zalı tərk edib. Bu, Rusiya və Amerika siyasətçiləri arasında işğaldan əvvəl sonuncu üz-üzə görüş olub.
Qəzetin bir gün əvvəl Britaniya və Rusiya müdafiə nazirləri Ben Uolles və Sergey Şoyqu arasında baş tutan görüşün təsviri də az maraqlı deyil. İddialara görə, Uolles NATO və Rusiya arasında danışıqlar təklif etməyə çalışıb, lakin irəliləyiş əldə edə bilmədikdən sonra Şoyquya ukraynalıların azadlıqları üçün var-gücü ilə mübarizə aparacaqları barədə xəbərdarlıq edib.
Qəzetin yazdığına görə, Şoyqu cavab verib ki, anası ukraynalıdır, "Ukraynanın özü də "ölkəmizin" bir hissəsidir", ruslar isə sanksiya təzyiqləri və iqtisadi blokadadan söhbət gedirsə, hər kəsdən daha çox əziyyət çəkə və çətinliklərə tab gətirə bilər". Buna baxmayaraq, görüşün sonunda Şoyqu Uollasə Rusiyanın Ukraynanı işğal etmək planının olmadığını bildirib.
İşğalın başlaması ərəfəsində Ukraynanın xarici işlər naziri Kuleba konkret məlumat alıb – “A hava limanında beş nəqliyyat təyyarəsi var, onlar hər an Ukraynanın B hava limanına paraşütçüləri köçürməyə hazırdır”. Bunun doğru olduğu ortaya çıxıb, lakin paytaxta hücum uğursuz olub. Adı açıqlanmayan Qərb kəşfiyyat rəsmiləri WP-yə bildiriblər ki, Kiyevə dağınıq hücuma nəzər saldıqda, Rusiya ordusunun effektivliyini həddən artıq qiymətləndiriblər: “Biz elə bilirdik ki, onlar ölkəni işğal edəcəklər”.
Nəşrin yazdığına görə, işğalın əvvəlində Zelenski Baydenlə söhbətində ondan mümkün qədər çox dünya lideri ilə əlaqə saxlamağı və onları işğalı dayandırmaq üçün Putinə zəng etməyə inandırmağı xahiş edib.
"Washington Post" araşdırmasını Ukrayna prezidentinin Baydenə dediyi iddia edilən bir sitatla bitirir: "Hazırda əlinizdə olan bütün kəşfiyyat məlumatlarını bizə verin. Biz döyüşəcəyik, müdafiə edəcəyik, dözə bilərik, amma köməyinizə ehtiyacımız var".
